وسایل بی هدف

کتاب حاضر در برگیرنده ی مقالاتی است که جورجو آگامبن، فیلسوف و نظریه پرداز معاصر ایتالیایی، در پنج سال اول دهه ی 1990 نوشته است، یعنی در سال های بلافاصله پس از فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی و سرخوردگی فراگیر تفکر و سیاست چپ. سایه ی این واقعه ی تکان دهنده کمابیش بر همه ی مقالات این کتاب افتاده است. اما در عین حال، در این مقالات، نوعی بی اعتنایی نیرومند نسبت به تکان ها و یأس های حاصل از این واقعه، که به راستی ضربه ای کارگر بر سیاست رادیکال و چپ وارد کرد، به چشم می خورد. نکته ی مهمی که همین جا باید بدان اشاره کرد، دقیقاً همین ایستادگی آگامبن در برابر موج عظیم ستایش از پیروزی غایی سرمایه داری جهانی و لیبرال دموکراسی، و همچنان پافشردن بر سیاستی دیگر، یک سیاست رادیکال، و جهان و اجتماعی دیگر است. اکنون در اواسط اولین دهه ی قرن بیست و یکم، در شرایطی که ترکتازی لیبرال ها و پراگماتیست ها و هواداران«پایان تاریخ» خود کمابیش به پایان نزدیک شده است، و سرکوفت زدن های کلیشه ای به چپ به ته خط رسیده است، جبهه ی تازه ای در اروپا گشوده شده که آگامبن نیز یکی از خط نگه داران آن است، جبهه ای که می خواهد از قضا مدافع برخی از همان «آرمان های گمشده» و «ایده های خطرناک» و «اتوپیاهای کاذب» باشد، و کلید واژه ی اصلی آن نیز چیزی جز سیاست نیست. این کتاب به لحاظ فشردگی و ایجاز در طرح مضامینِ خاص آگامبن در میان کتاب های او جایگاه کمابیش یکتایی دارد. بسیاری از این مضامین یا پیش تر به طور کامل بسط داده شده اند (و در این جا سویه هایی دیگر از آن ها در زمینه هایی متفاوت به کار بسته شده اند) یا موضوع کارهای آتی آگامبن اند. بنابراین می توان گفت این کتاب کوچک تا اندازه ی زیادی حاوی همه ی دغدغه ها و مضامین اصلی تفکر آگامبن اند، از مفهوم قدرت دولت و حاکمیت در سنت غربی گرفته تا الهیات و ماتریالیسم، والتر بنیامین و سیاست مسیحایی، سن پل و مارکس، ایده ی زبان و ایده ی تفکر و… .ترجمه ی حاضر براساس ترجمه ی انگلیسی وسایل بی هدف به دست وینچنتسو بینیتّی و چزاره کازارینو (انتشارات ورسو) صورت گرفته است. چهار مقاله ی «فراسوی حقوق بشر»، «چهره»، «یادداشت هایی در باب ژست »، و«در این تبعید» را صالح نجفی، و هفت مقاله ی دیگر را امید مهرگان ترجمه کرده است. تا حدّ امکان سعی بر این بوده است که سبک و بالاخص ترمینولوژی همه ی ترجمه ها با یکدیگر هماهنگ باشد. با این حال، مواردی از اختلاف در برگردان برخی ترم ها وجود دارد که مسلماً اصلِ انگلیسی آن ها داده شده است.