پان ترکیسم

ماهیت ایدئولوژی پان‌ترکی، با وجود برخی تفاوت‌ها، همان ویژگی چند مکتب دیگر پان را دارد. این ایدئولوژی با توجه به دامنه‌ی گسترده‌ی جاه‌طلبی‌ها و احساس نیرومند نسبت به سرنوشت خود، جنبه‌ی رمانتیک دارد و به پان ژرمنیسم، پان اسلاویسم، پان عربیسم، و صهیونیسم شبیه است و از نظر جهان‌بینی سیاه و سفید خود، تنها «خیلی خوب» و «قطعاً شریر» را می‌بیند.
با توسعه و تحول ایدئولوژی پان‌ترکی، این ایدئولوژی بیش از پیش و به‌طور آشکار الحاق‌گرا شد. یعنی نخست به ضرورت محافظت از گروه‌های ترک‌تبار خارج اشاره کرد، و سپس برای کمک به رهایی و وحدت آن‌ها، با یکدیگر و آن‌گاه وحدت با ترکیه، دست به تلاش زد. پان‌ترکیست‌ها بارها و بارها دربارهٔ تشکیل یک «ترکیه‌ی بزرگ» از مدیترانه تا اقیانوس آرام سخن گفته‌اند.