مردگان زرخرید

کتاب " مردگان زر‌خرید/نفوس مرده " اثر "نیکولای گوگول" و ترجمه‌ی "فریدون مجلسی" است. "نیکولای گوگول"، نویسنده‌ی بزرگ و یکی از قله‌های ادبیات کلاسیک روسیه، مبدع رئالیسم انتقادی و طنزپرداز چیره‌دست، در روستای بالشیه‌ساروچینتسی در غرب روسیه (اوکراین فعلی) در خانواده‌ای خرده‌مالک به دنیا آمد. او پس از پایان دوران دبیرستان انتظار داشت به آرزوی دیرینه‌اش برسد و شغل دولتی خوبی نصیبش شود؛ اما به کارمندی ساده در یکی از ادارات سنت‌پترزبورگ تبدیل شد.

گوگول پس از ناموفق بودن نخستین اثرش ـ منظومه‌ی هانس‌کوشل‌گارتن ـ همه‌ی نسخه‌ها را خرید و نابود کرد. نویسنده‌ی ناامید دوباره دست به قلم شد و داستان‌ شب‌هایی در قصبه‌ی نزدیک دیانکا را نوشت و الکساندر پوشکین تشویقش کرد. سه سال بعد، استادی‌اش را در داستان‌های «یادداشت‌های یک‌ دیوانه»، «دماغ»، «پرتره»، «کالسکه» و «شنل» نشان داد. منتقدان در حین اجرای نمایشنامه‌ی بازرس او را به هجو‌نویسی و توهین به کشور متهم کردند. گوگول، آزرده‌خاطر به رم سفر کرد تا در آرامش، کتاب نفوس مرده را بنویسد.

نویسنده در این اثر به زندگی شهروندان درجه‌ی دوم ـ رعایای شبه‌برده ـ روسیه می‌پردازد و سیاست‌های دولتی را به سخره می‌گیرد. آن‌ها به دلیل وجود قوانین سخت‌گیرانه حق مهاجرت به شهر را ندارند و باید روی زمین‌های کشاورزی ملاکان کار کنند. چنین است که چیچیکف، قهرمان طمع‌کار داستان، تلاش می‌کند با استفاده از قوانین موجود، بردگان و رعایایی بخرد. رمان گوگول تصویری دقیق و واضح از آداب و رسوم، عادات و روش‌ زندگی مردم روسیه در قرن نوزدهم به دست می‌دهد. انتشار این رمان در زمان خود جنجال به پا کرد و ملاکان و ارباب‌ها این قصه را توهین به خود قلمداد کردند.