در این کتاب عیاران و لوطیها با محوریتی تاریخی بررسی شدهاند. در ابتدا درکی درست از مفاهیم محوری مانند عیار، جوانمرد، لومپن، لوطی، اخلاق عیاری و ... ارائه شده و سپس، پهلوانان و لوطیان معروف پیش از دوران پهلوی بررسی گردیده و به تاریخچه این افراد و وقایعی که در آن دخیل بودهاند، اشاره شده است. در ادامه جوانمردان، لوطیان و لومپنهای دوره پهلوی و پس از آن، بررسی و نقش مهم آنان در حوادث مهم این دورهها شرح داده شده است. «یعقوب لیث صفار»، «پهلوان اسد خراسانی»، «طیب حاجرضایی»، «برادران هفتکچلون» و ... از عیاران معرفیشده در کتاب هستند.