از رضاشاه تا محمدرضا پهلوی

مطالعه آثار تاریخی در هر روزگار و هر شرایطی مایه فراغت و عبرت است. حتی بخش‌های تاریک و دردناک تاریخ از آنجا که از سرمان گذشته و به تاریخ سپرده شده است، خودش آسودگی خیال می‌آورد. در مورد کتاب‌هایی هم که داغ‌ها و حسرت‌ها را زنده می کنند، باز لذتی نصیب خواننده می‌شود که از رهگذر یادآوری‌ها به دست می‌آید.
یکی از آثاری که می‌تواند این احساسات دوگانه را در مخاطبان برانگیزد و به فراخور احوال در ایشان تاثیر بگذارد، “از رضاشاه تا محمدرضا پهلوی” نام دارد. این کتاب مشتمل بر خاطرات میرزا جوادخان عامری (معین الممالک) از رجال حقوقی و سیاسی عصر رضاخان است. او ابتدا در وزارت خارجه مشاور حقوقی بود و سپس مدیرکل و بعد از آن در سال 1317 معاون همان وزارتخانه شد. عامری در روزهای نخستین حمله قوای خارجی به ایران در شهریور 1320 به دستور رضاشاه وزیر کشور شد. رضاشاه به عامری که سعی داشت از عضویت در کابینه شانه خالی کند گفت: تو برو وزارت کشور، سهیلی بیاید وزارت خارجه. به این ترتیب در دورانی که مسائل داخلی از جمله امنیت کشور، اوضاع مرزها، تامین مایحتاج مردم، غارتگری‌ها و… به مشکلات اصلی مملکت تبدیل شده بود، معین الممالک منصب وزارت کشور را در اختیار گرفت. او سپس در انتخابات مجلس شرکت کرد و در دوره‌های پانزدهم، شانزدهم و هفدهم یعنی سال‌های پر تب و تاب اشغال ایران در جنگ جهانی دوم تا کودتای 28 مرداد 32 را در مجلس شورای ملی گذارند. عامری نفر دوم هیاتی بود که به سرپرستی قوام‌السلطنه برای خاتمه دادن به غائله آذربایجان به روسیه رفت و در مذاکرات با استالین نقشی عمده بازی کرد. با این مقدمه می‌توان حدس زد که کتاب “از رضاشاه تا محمدرضا پهلوی” حاوی چه نوع خاطرات و وقایع‌نگاری‌هایی باشد.
کتاب از هفت بخش تشکیل شده است: آخرین سال‌های سلسله قاجار، دوران خدمت در عدلیه و کوشش در راه تجدد و حکومت قانون، برآمدن رضاخان و سلطنت رضاشاه، دوران جنگ جهانی دوم و اشغال ایران، رویداد سوم شهریور و پیامدهای آن، دوران دولت‌های زودگذر ولی دموکراتیک، مجلس شورای ملی و مساله نفت.