زبده الوقایع (تاریخ وان و هکاری 1262 - 1266ش)

کتاب حاضر،‌اثر منشي اول وزارت خارجه در دوره ناصري است که آگاهي‌هاي ذي‌قيمتي درباره غرب ايران و شرق آناتولي ارائه مي‌کند که به‌جرئت مي‌توان گفت در هيچ متن ديگري يافت نمي‌شود. ميرزا موسي خان طباطبايي انصاري، منشي اول وزارت خارجه، به مدت 4 سال کارپرداز وزارت خارجه ايران در وان، حکاري و بتليس بوده است. تأليف کتاب نتيجه آن سال‌هاست که در پايان آن به سال 1306ق. تأليف يافته و به ناصرالدين‌شاه قاجاري تقديم شده است. وي هدف از تأليف کتاب را چنين عنوان کرده است: «در اين مأموريت که مدت چهار سال اقامت و استقلال داشت؛ قوانين مقرّره عثماني را که در صورت عدالت براي پيشرفت خيالات نفساني در اين صفحات موضوع شده است، ملاحظه و مراتب ظلم و تعديات و عدم آسايش و رفاهيت اهالي را که از اقدامات اداره عدليه و والي به ظهور رسيده و مي‌رسد، مشاهده نموده محض تبريک و تهنيت به هم‌وطنان خود در ضمن دعوت آن‌ها به تضاعف اتّصال دعاي وجود مقدس همايوني به تنظيم اين کتاب مبادرت کرده و بدون اينکه در اساس مواد نقطه انحراف و اختلاف شده باشد، به تشريح حالات کليه اين صفحات اقدام مي‌نمايد.