در این کتاب تاریخ اجتماعی دو قرن اول و دوم هجری براساس کتابی با عنوان «المصنف» اثر «عبدالرزاق بن همام صنعانی» بررسی میشود. در ابتدا به معرفی کتاب المصنف و نویسنده آن پرداخته میشود. سپس گروهها، طبقات اجتماعی موجود در جامعه اسلامی مانند اهل ذمه، موالی، کنیزان، بردگان و دیگر گروهها معرفی میشوند و تغییرات در احوال و جایگاه برخی طبقات چون «موالی» و «رقیق» بعد از اسلام تشریح میگردد. آنگاه در چند بخش مراحل شکلگیری خانواده، آداب و مراسم ازدواج، مراسم وفات و... تبیین میشود. در ادامه فعالیتها و مشاغل متداول در جامعه بررسی و شیوههای معیشتی مورد استفاده میان مردم در آن دوران تحلیل میگردد. در پایان انواع مجالس مرسوم و سرگرمیهای موجود در جامعه آن دوره بیان میشود.