تراژدی تاریخی مشروطیت

تراژیک نامیدن مشروطیت، یعنی این که خواننده با مطالعه مسائل و مصائب آن زمان و شرح روایت‌های قهرمانان، مبارزان، زنان، روشنفکران و روحانیان که شرکای اصلی انقلاب مشروطیت بوده‌اند، بر انگیخته و دچار نوعی ترس و شفقت به گونه‌ای توأمان شود. انقلاب مشروطیت همان تغییر بنیادین ای است که انسانِ تحول خواه مشروطه طلب با تمام توان هواخواهش است. گویا، انسانِ ایرانیِ دوران مشروطیت نقشی به جِد تأثیرگذار در جهت نقادی هر آنچه تلنبارگیِ تاریخ بر شانه‌هایش سنگینی کرده را دارد. او می‌رود تا به مثابه انسان تراژیک، مختصات تراژدی تاریخی را با محوریت قهرمانی بریده از جهانِ رمزی و اسطوره ای ثبت کند؛ اما نقطه اساسی شراکتِ دیگر اقشار و اقوام، در رسیدن او به پیروزی است. البته پایه اصلی، همیشه در تنهاییِ انسان تراژیک نهاده شده است.