یادداشت‌های بغداد

کتاب یادداشت های بغداد نوشته نها الراضی است که با ترجمه مریم مومنی منتشر شده است. کتاب یادداشت های بغداد روزنوشته‌های زنی در جنگ و تبعید (۲۰۰۳-۱۹۹۱) است. نُها الراضی (۲۰۰۴ ـ ۱۹۴۱) هنرمندی عراقی بود که در یادداشت‌های روزانه‌اش چهرهٔ متفاوتی از عراقی که تاکنون شنیده‌ایم ترسیم کرده و نشان می‌دهد عراقی که با قدمت چندهزارساله‌اش گهوارهٔ تمدن بشر بوده چه‌طور در چند دهه چنان ویران می‌شود.
تاریخ شروع این یادداشت‌ها ژانویهٔ ۱۹۹۱، هم‌زمان با زمزمه‌های شروع جنگ اول خلیج فارس، است و پایان آن مارس ۲۰۰۳. در این مدت، عراقی که هنوز از جنگ هشت‌ساله با ایران نفس تازه نکرده چند جنگ ویرانگر دیگر را پشت‌سر می‌گذارد، این‌بار با قوای بین‌المللی، به سرکردگی امریکا و پشت‌سر آن، تحریم‌های کمرشکنی که اندک رمق‌های باقی‌مانده را هم از ته‌ماندهٔ منابع و ذخایر آن سرزمین بیرون می‌کشد و مردم را در بی‌پناه‌ترین وضع ممکن اقتصادی و اجتماعی رها می‌کند. سال ۲۰۰۳، پس از حملهٔ یازده سپتامبر و برای انتقام‌جوییِ دوباره از صدام و این‌بار به قصد ویرانی کاملِ او، یک‌بار دیگر امریکای وحشت‌زده دنیا را علیه عراق بسیج می‌کند و جنگی دیگر را بر سر مردمان آن آوار می‌کند.
در این دوازده سال، روایت نُها الراضی از آن‌چه به او و اطرافیانش می‌گذرد همواره پیوسته نیست؛ گاه هر روز می‌نویسد و گاه ممکن است چند ماه بین نوشته‌هایش وقفه بیفتد. بااین‌حال، ورقی از خاطرات او نیست که کسالت‌بار باشد و در هر یادداشت اطلاعات و رخدادهای شخصی و اجتماعی را، بدون حاشیه رفتن و لفاظی، روی کاغذ می‌آورد.
گرچه محل شروع یادداشت‌ها بغداد است و نام کتاب را هم در انتها یادداشت‌های بغداد گذاشته، این نوشته‌ها به بغداد محدود نمی‌شوند. نُها همهٔ این سال‌ها را در بغداد نمی‌ماند و مدتی را در عَمان (اردن) و بیروت می‌گذراند. هر کدام از این فصل‌ها عناوین متفاوتی دارند که دغدغه‌های ذهنی او را به‌خوبی نشان می‌دهند: تحریم، تبعید، هویت. نام فصل اول را به طعنه و طنزی شیرین هتل السعادة یا هتل پارادیزو گذاشته. این نام اشاره به محل زندگی نُها در آن دوران دارد: خانه‌ای در دلِ باغی در شمال بغداد، نزدیک به رود دجله. و از آن‌جا که در زمان جنگ اول خلیج فارس، تقریباً امن‌تر از مناطق دیگر بوده، پناه دوستان و آشنایان و اقوام نُها بوده است. توصیف زندگی آدم‌هایی که در دورهٔ جنگ در گوشه‌وکنار این خانه‌باغ، در کنار هم زندگی می‌کنند و وصف کمبودها و تلاش‌های‌شان برای تأمین نیازهای اولیه خواندنی است.