ایرانیان در میان انگلیسیها

ایرانیان در میان انگلیسی ها اثر دنیس رایت، به بررسی روند روابط دو کشور از اولین نماینده انگلستان در ایران (جفری دو لانگلی) در سال ۱۲۹۰ میلادی تا شخص نویسنده می‌پردازد. این کتاب از دیدگاه مداخلات دولت انگلستان در ایران به خصوص در دوران قاجار و پهلوی اهمیت زیادی دارد و به عنوان یک کتاب مرجع نزد پژوهشگران تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود.

کتاب ایرانیان در میان انگلیسی‌ ها آخرین اثر دیپلمات بازنشسته انگلیسی، سر دنیس رایت (نشر یافته در لندن در سال ۱۹۸۵) فراز و فرودهای مناسبات ایران و انگلیس را از اواخر دوره صفویه تا پایان دوره قاجاریه مرور می‌کند و سرگذشت ایرانیانی را که در این میان با انگلیسی‌ها حشر و نشر داشته‌اند شرح می‌دهد. همین نویسنده قبلا کتابی با عنوان «انگلیس‌ها در میان ایرانیان» تألیف کرده بود که بیشتر در شرح احوال انگلیسیانی بود که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به عنوان دیپلمات و جهانگرد به ایران سفر کرده و در بسیاری موارد عاقد قراردادهایی بودند که در چارچوب سیاست استعماری بریتانیایی کبیر به خاطر حفظ امپراتوری آن کشور در هندوستان بر ایران تحمیل می‌شد.
کتاب خواندنی است، نه به خاطر که دنیس رایت تاریخ نویسی است بی‌غرض که همه حقایق را فاش می‌کند. خواندنی بودن کتاب برای ما ایرانی‌ها در درجه اول به خاطر اطلاعات تازه‌ای است که مؤلف توانسته است با کوشایی بسیار از منابع و مآخذ منتشر نشده بیرون بکشد و در ارتباط با شخصیت‌های کتاب جای جای به خوانندگان عرضه کند. آرشیو دربار بریتانیا، آرشیو وزارت خارجه بریتانیا، آرشیو دیوان هند که تمامی صورت جلسه‌ها و گزارش‌ها و کاتبات مدیران و کارگزاران کمپانی هند شرقی از آغاز قرن هفدهم به بعد در آن مضبوط است و بسیاری مراکز اسناد و کتابخانه‌های دیگر مورد مراجعه مکرر نویسنده قرار گرفته است. روش کار او حداقل می‌تواند الگویی برای تاریخ نویسان جوان‌تر ما باشد.