نقش قهر در تاریخ

این نوشتار، بخشى از اثرى است که انگلس در نظر داشت دربارۀ «نقش قهر در تاریخ» بنویسد، و متأسفانه ناتمام ‏ماند. در دهه ١٨٨٠، سوسیال دموکرات‏‌ها انگلس را ترغیب کردند که فصل پر ارزش «نظریه قهر» از کتاب آنتى‏دورینگ را براى انتشار به صورتى مستقل به زبان آلمانى تدوین کند. وى عقیده داشت که تجدید نشر آن به تنهایی ‏براى چاپ به زبان آلمانى کافى نیست، بلکه افزودن پیوستى که از لحاظ نظرى با تازه‏ترین مراحل تاریخى منطبق باشد، براى آن ضرورت قطعى دارد. در اواخر سال ١٨٨٦، براى نخستین بار طرح این کار ریخته شد. طرح اولیه به این قرار بود که سه بخش «نظریه ‏قهر» از فصل دوّم آنتى دورینگ که طى آن از یک سو نظریه قهر دورینگ مورد انتقاد انگلیس قرار گرفته بود و از سوی ‏دیگر، آراى مارکسیستى دربارۀ تأثیر متقابل اقتصاد و سیاست را مطرح می‌کرد، براى نشر جداگانه‌‏اى آماده شود. علاوه بر آن، تصمیم گرفتند که دو فصل «اخلاق و دادگرى» و «حقایق جاودان و اخلاق و دادگرى» از فصل اول آنتیدورینگ بار دیگر به دقت بررسى و به سه فصل دیگر پیوسته شود.