جریان ها و سازمان های مذهبی سیاسی ایران

انقلاب در درجهٔ اول یک اتفاق «سیاسی» است. تغییر حاکمیت. سرنگونی سلطنت و روی کار آوردن حکومت مردم. امّا برای این که این اتفاق سیاسی، این تغییر شدید در پوستهٔ ظاهری رقم بخورد سال‌ها و بلکه دهه‌ها تحول آرام فرهنگی، دگرگونی در مغز و هستهٔ درونی لازم است. کتاب رسول جعفریان به همین پرسش پاسخ می‌دهد: چه نوع تحولات فرهنگی در پشت سر این انقلاب سیاسی قرار داشت و طی بیش از سه دهه، چه نحله‌های فکری، دینی و مذهبی در ایران به وجود آمدند که توانستند بینش لازم برای این تحول سیاسی را پدید آورند؟ نشان دادن دامنهٔ فعالیت‌های دینی ـسیاسی مهم‌ترین سازمان‌های مذهبی و نیز شرح فعالیت جریان‌های فعال در عرصهٔ مبارزات دینی-سیاسی، هدف اصلی این کتاب است. کتابی سرشار از داده‌ها و اطلاعات ارزشمند که می‌توانند مبنای قضاوت و تحلیل شما قرار گیرند.
تحولات سیاسی شگرف و دامنه داری که به صورت انقلاب یا رفرم در جامعه ای پدید می آید، بی شک سلسله ای از تحولات فرهنگی ، معرفتی و بینشی را پشت سر گذرانده است. انقلاب اسلامی سال 1357 از این قاعده مستثنا نیست. دکتر رسول جعفریان، استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران تالیفات بسیاری درباره تاریخ ایران از جمله تاریخ اسلام، تاریخ صفویه، تاریخ قاجار و تاریخ معاصر دارد. «تاریخ تشیع» در دو جلد، «سیاست و فرهنگ روزگار صفوی» و «بازخوانی نهضت مشروطیت» از مهم ترین کتاب های این نویسنده است. کتاب «جریان ها و سازمان های مذهبی - سیاسی در ایران (1320 -1357)» به چگونگی شکل گیری جریان های سیاسی- مذهبی در دوره پهلوی دوم می پردازد. جعفریان در این کتاب به ورود روحانیان به کانون های مبارزه و نقش آنان با تکیه بر مذهب در عرصه فرهنگ و سپس سیاست تاکید دارد. کتاب حاضر، مروری است بر تاریخ تحولات فرهنگی، با تاکید بر رخدادهای فرهنگی ـ سیاسی که در انقلاب اسلامی پایه و اساس قرار گرفته است. این اثر، در پاسخ به این پرسش نگاشته شده است که با وجود نیروهای مذهبی قرار گرفت و انقلاب به صورت یک انقلاب اسلامی در آمد، چه نوع تحولات فرهنگی در پشت سر این انقلاب سیاسی قرار داشت و طی بیش از سه دهه، چه نحله های فکری دینی و مذهبی در ایران پدید آمد که توانست بینش لازم برای این تحول سیاسی را پدید آورد. نشان دادن دامنه فعالیت های دینی ـ سیاسی مهم ترین سازمان های مذهبی و نیز شرح فعالیت جریان های فعال در عرصه مبارزات دینی ـ سیاسی ، هدف اصلی این کتاب است. کتاب به دلیل پرداختن به سابقه مبارزاتی بسیاری از فعالان انقلابی با حاشیه نگاری های ارزشمندی از جمله حاشیه نگاری رهبر انقلاب مواجه شده است. رهبر معظم انقلاب هنگام مطالعه چاپ سوم کتاب و در فصلی که درباره شریعتی مطالبی عنوان شده حاشیه نوشته اند. این حاشیه اختصاصا برای نویسنده کتاب ارسال شده و رسول جعفریان در چاپ های بعدی این کتاب ضمن انجام اصلاحات و افزودن مطالب جدید، نظرات مقام معظم رهبری را نیز در پاورقی کتاب آورده است.