مسالهی گذار از جامعهی سنتی به جامعهی متجدد، طولانی شدن این دورهی گذار در ایران و نیز علل طولانی شدن گذار به بحث گذاشته شده است. به تصریح کتاب: "پرداختن به چگونگی گذار از جامعهی پیشمدرن یا جامعهی سنتی به جامعهی متجدد یا مدرن برای جامعهی ایران که در این مرحلهی تاریخ خود قرار دارد از مهمترین دغدغههای روشنفکران است". بر این اساس، در کتاب چهار راهکار روشنفکران برای این گذار بررسی شده است. این راهکارها عبارتاند از: 1- گذار از سنت به تجدد: تقدم تجدد به نوسازی؛ 2- حفظ فرهنگ بومی و "ملی" اخذ علم و تکنیک غربی؛ 3- بومیگرایی در تضاد با قرائت "ملی" از تجدد؛ 4- از نوسازی به تجدد: گذار از جامعهی سنتی به جامعهی متجدد. در این بررسی از منظر اندیشهی سیاسی دربارهی آرای برخی نمایندگان این راهکارها به اجمال بحث شده است. از جمله: میرزا فتحعلی آخوندزاده، عبدالرحیم طالبوف، سید جمالالدین اسدآبادی، میرزا ملکمخان، داریوش آشوری، جواد طباطبایی، و علی شریعتی.