خاطرات و ملاحظات سید علی محمد دولت آبادی

اين اثر به وقايع دوران مشروطيت ايران و حوادث پانزده سال پس از آن می‌پردازد.

در مقدمۀ اثر می‌خوانيم:

«خاطرات ميرزاعلی محمد دولت‌آبادی از روی اصل دفترچه‌های پنج‌گانۀ خط او در اين مجموعه به چاپ می‌رسد. اين خاطرات به قلم نويسنده‌ای است که خود در مقداری از جريان‌ها دخيل بوده يا آنها را مشاهده کرده بود يا اطلاعات و اخباری از آن پيشامدها شنيده بود. اين خاطرات به دو گونه نوشته‌ شده، قسمتی گذشته‌نويسی است اما دفترهای سوم به بعد جنبۀ روزانه يا هفته‌نويسی دارد. اين خاطرات دربرگيرندۀ عمده وقايعی است که منتهی به صدور فرمان مشروطيت و سپس واقعۀ به توپ بستن مجلس و ايجاد دورۀ استبداد شد. مولف اغلب در جريان آن وقايع ورود داشته يا مطالبی است که از طرف‌داران سيدعلی بهبهانی و سيد محمد طباطبايی و برادر خود ميرزا يحيی و نيز ملک‌المتکلمين شنيده بوده و چون از حدوث وقايع آگاهی می يافته در اين دفاتر درج ساخته است.»