آیینه، حرف، نور در مکتب ابن عربی

محیی‌الدین ابن‌عربی (وفات: 1240/638) نظریۀ مشهور خود موسوم به «وحدت وجود» را در دایرۀ موضوعات مرتبط با تفسیر، فقه، کلام و عرفان تبیین کرده و در این مسیر از زبان و اصطلاحات علوم مذکور بهره برده است. او البته زبان و اصطلاحات مذکور را به ساختار مورد نظر خود یعنی نظام نمادها تبدیل می‌کند تا قادر به بیان فلسفۀ عرفانی خود باشد. اگر مشکلات این زبان در مسیر ادراک آدمی را قبول داشته باشیم تردیدی نخواهیم داشت که این مشکلات در اثنای شرح و تفسیر به صورت جدی‌تری مطرح می‌‌شوند. زیرا ذات عرفان ایجاب می‌کند این مکتب با انتقال اندیشه‌ای صعب به نظام نمادها پیچیده‌تر شود. لذا انفکاک این اندیشه از فضای زبانی و نمادین با شرط محفوظ ماندن ذات اصلی آن و صورت‌بندی‌اش در زبان اصطلاحی تقریباً غیرممکن است. زیرا ظرف و مظروف در زبان ابن‌عربی برخلاف زبان استعاری و بسیط، ممزوج و یکپارچه می‌شوند. هدف کتاب حاضر نیز تبیین و تفسیر ظرف و مظروف یادشده است بی‌آن‌که یکی از آنها به نام دیگری نادیده گرفته شود.

منبع اصلی در کتاب حاضر فتوحات مکیه بوده است. فتوحات کتاب پرحجمی است که ابن‌عربی فلسفۀ خود را با تمام جزئیات در آن مطرح می‌کند. مضافاً این که سه نماد مورد اشاره، آیینه، حرف، نور در فتوحات به کرات و به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است.