رمان حافظه فراموشی

مجموعه‌ی حاضر مشتمل است بر هفت مقاله در باب ادبیات که با دیدگاهی فلسفی و تحت این عناوین نگاشته شده است: "آگاهی از تداوم"، "ادبیات جهانی"، "نفوذ به کنه چیزها"، "رمان‌نویس کیست؟"، "زیبایی‌شناسی و هستی"، "پرده پاره می‌شود" و "رمان، حافظه، و فراموشی". نویسنده در مقاله‌ی پایانی خاطرنشان می‌سازد: "کار مداوم نیروی فراموشی به هریک از کنش‌های ما حالتی سایه‌وار، غیرواقعی و محو شونده می‌بخشد. دیروز ناهار چه خوردیم؟ و حتی: سه ثانیه‌ی پیش به چه فکر می‌کردم؟ همه‌ی این‌ها فراموش شده و سزاوار سرنوشتی بهتر از آن نیست... در برابر دنیای واقعی ما که اساسا فرار و و سزاوار فراموشی است، آثار هنری هم‌چون جهانی دیگر سربلند می‌کنند، جهانی آرمانی، محکم، جهانی که در آن هریک از جزئیات دارای اهمیت و مفهوم است، جایی که هرچه در آن است، هرکلمه و هر فراز شایسته است هرگز فراموش نگردد و به همین منظور آفریده شده. با این حال درک هنری نیز از نیروی فراموشی مصون نمی‌ماند؛ با این توضیح که هریک از هنرها در برابر فراموشی موضعی متفاوت دارند. شعر از این دیدگاه امتیاز بیش‌تری دارد: کسی که یکی از اشعار بودلر را بخواند، نمی‌تواند حتی یک واژه را نادیده بگیرد. اگر از آن خوشش بیاید، چندبار و احتمالا با صدای بلند خواهد خواند. اگر عاشق آن باشد، از برش می‌کند. شعر تعزلی دژ محافظ حافظه است. در مقابل، رمان در برابر فراموشی مانند قصری است با تجهیزات دفاعی ناچیز. اگر فرضا هریک ساعت بتوانم بیست صفحه بخوانم خواندن یک رمان چهارصدصفحه‌ای بیست ساعت طول می‌کشد، یعنی حدود یک هفته. اما آدم به ندرت در تمام هفته فرصت خواندن دارد. بیش‌تر احتمال دارد که میان ساعت‌های خواندن چند روز متوالی فاصله بیفتد، روزهایی که در آن نیروی فراموشی دست به کار می‌شود. اما فراموشی فقط در فواصل ساعت‌های خواندن عمل نمی‌کند، بلکه هنگام خواندن نیز به طور مداوم در کار است... با این حال نویسنده رمانش را به گونه‌ای می‌نویسد که گویی شعری می‌سراید. نگاهش کنید! از دیدن ترکیبی که در برابر چشمانش ظاهر می‌شود، شگفت‌زده است: برای او کم‌ترین جزئیات پراهمیت‌اند، آن‌ها را به "مایه" تبدیل کرده، در جاهای مختلف تکرار می‌کند و مانند یک "فوگ" به آن می‌پردازد. به همین خاطر یقین دارم که نیمه‌ی دوم رمانش از نیمه‌ی نخست زیباتر و نیرومندتر خواهد بود؛ زیرا هرچه در تالارهای این قصر به پیش برویم، پژواک فرازهای پیش‌گفته و مضامینی که قبلا بیان شده‌اند بیش‌تر تکثیر شده و با همراهی آکوردها (مانند قطعات موسیقی) در هر سو طنین‌انداز می‌گردند".