معتزله عنوان یکی از مشهورترین مکتب های کلامی و روش فکری است که در نیمه نخست سده ی دوم هجری در تقابل با برخی از روش های خردستیزانه فرقه های خرد ستیز، به ویژه اصحاب حدیث به وجود آمد. اندیشمندان این تفکر در سده های نخست هجری با طرح دیدگاه های کلامی خود پیرامون شماری از مسائل مطرح در آن روزگار، راه و رسم خود را از دیگر فرقه ها و مکتب ها جدا ساختند. نویسنده در نوشتار پیش رو تلاش کرده با استناد به داده های تاریخی و منابع کلامی و آثار دانش فرقه شناسی، افزون بر پیشینه تاریخی و فکری، اندیشه و شخصیت های بلندپایه ی علمی و فرقه های انشعابی این گروه را مورد بررسی اجمالی قرار دهد.