فیه ما فیه

آنچه از مکتوبات مولانا به نثر مانده، یکی «فیه‌مافیه» است که آن را کلید فهم دیدگاه مولانا به جهان دانسته‌اند و چکیده سی‌سال از عمرش. در این اثر، مولانا نکاتی را در سه ساحت کلی مورد بحث قرار می‌دهد. ساحت اول؛ به رویکرد انسان در ارتباط با خودش (فی‌النفسه) می‌پردازد؛ ساحت دوم انسان را به عنوان موجودی اجتماعی پنداشته و ارتباط او را با سایر انسان‌ها مورد کندوکاو قرار می‌دهد و نکاتی اخلاقی و پند آموز عرضه می‌کند؛ ساحت سوم هم؛ رویکرد انسان را در ارتباط با مابعد‌اطبیعه و ماوراءالطبیعه – آنگونه که خود باور دارد- به مخاطب عرضه می‌کند.