رویکرد عقلانی در تفسیر قرآن

نصر حامد ابوزید از متفکران و مفسران مصری‌تبار بود و به آزاداندیشی و نواندیشی شهرت داشت. او در سال ۱۹۴۳ در یکی از روستاهای شهر طنطای مصر متولد شد. ابوزید طبق سیستم سنتی آموزش دید و تفسیر قرآن را در کودکی آموخت. او از همان دوران کودکی نسبت به تفسیر قرآن ایده‌های جدیدی داشت. ابوزید عقیده داشت که قرآن آن متن خشکی نیست که تنها یک تفسیر داشته باشد؛ بلکه باید به تناسب زمان تفسیر شود. به نظر او فرهنگ اسلامی عرب‌محور بر پایه‌ی متن نبود. طبق آموخته‌های اسلام قرآن توسط پیامبر برای مسلمانان آورده شده است. ابوزید بر این عقیده بود که قرآن باید در هر نسل به تناسب دنیای روز دوباره تفسیر شود و تفسیرهای قدیمی علمای دین دیگر به درد این دوران نمی‌خورد. این عقاید او به مذاق بسیاری خوش نیامد. به همین دلیل از مصر تبعید شد و مدام مورد تهدید قرار می‌گرفت. با وجود این هرگز از عقایدش دست نکشید. او تا آخرین روز عمرش می‌نوشت و از پرکارترین نویسندگان حوزه‌ی مطالعات اسلام بود.

ابوزید در کتاب رویکرد عقلانی در تفسیر قرآن شرح داده که برای تبدیل گفتار الهی به دستورات قابل‌فهم انسان باید این گفتار با رویکرد علمی و منطقی بررسی شود. عقل اساسی‌ترین فاکتور درک الهیات است. مسیحیان خیلی دیر به این امر رسیدند و سال‌های بسیاری در مسیر اشتباه بودند. ابوزید عقیده دارد مسلمانان باید از همین ابتدا با تکیه بر عقل و منطق متون مذهبی را تفسیر کنند و اجازه ندهند سیاست بر سر راه دین قرار بگیرد.