از فرمالیسم تا فرم ضعیف

در مجموع به تعبیری نه دریدایی، باید گفت این کتاب، ازآن‌رو کتاب خوبی است که چکیده‌ای پرمغز و فشرده از پنج دهه فعالیت نظری و عملی یکی از اثرگذارترین معماران معاصر را در اختیارمان می‌گذارد. کوربو توانسته اصل اساسی خطی‌نبودن روایتش را حفظ کرده و هم‌زمان تحلیل‌های خود را با نظرات خود آیزنمن و دیگر نظریه‌پردازان به نحوی همراه کند که بتوان همهٔ جوانب هر مسئله در حوزهٔ کاری آیزنمن را در نظر آورد. تحلیل‌های طرح‌شده در اینجا در کنار مفاهیمی که از منابع اصلی نوشته‌های فیلسوفان و معماران مختلف بیرون کشیده شده‌اند، نه‌تنها می‌توانند به ما در درک کار پیتر آیزنمن کمک کنند، بلکه هم‌زمان می‌توانند شیوهٔ مناسبی را برای نقد و تحلیل آثار دیگر معماران نظریه‌پرداز را در اختیارمان بگذارد. «از فرمالیسم تا فرم ضعیف» هم تاریخ‌نگاری بخش مهمی از معماری معاصر و هم نقد و تحلیلی روشنگرانه محسوب می‌شود؛ بنابراین جدای از موضوع مهم آن یعنی کار آیزنمن، به لحاظ روش‌شناسی هم این کتاب را باید کتابی بسیار مهم دانست.
در تصویر بزرگ‌تر هم باید گفت، ترجمهٔ «از فرمالیسم تا فرم ضعیف» در کنار ترجمهٔ متون دیگری چون «پیتر آیزنمن در گفتگو با معماران و فیلسوفان»، «تأخر»، «معماری مقوایی»، «دیاگرام به‌مثابه نوع دیگری از فضا» که یا در مورد آیزنمن هستند یا نوشته او، نشانی از حضور پررنگ او در عین غیابش اجباری‌اش در ایران هستند و این احتمالا یکی از مهم‌ترین اهداف آیزنمن بوده است؛ آیزنمن هیچ‌گاه در ایران نبوده و وقتی چند سال پیش برنامه‌ای برای ورودش تهیه شد، با سنگ‌اندازی‌های برخی، ورود او به ایران لغو شد. پس می‌توان گفت، آیزنمن تبعیدی محسوب می‌شود که هیچ‌گاه درجایی که از آن تبعید شده نبوده و این به نظرم مهم‌ترین وجههٔ سیاسی کار اوست. بااین‌حال تأثیر پررنگ او بر متن ایران نشان می‌دهد که آیزنمن بعد از تقریبا شش دهه کار فکری، به‌عنوان روشنفکری که در فاز سوم کاری خود به سر برده و به گفتهٔ آلبرتو آرباسینو، «استادی دوست‌داشتنی» محسوب می‌شود، به نظر حالا به بخش اعظم آنچه می‌خواسته رسیده است؛ حضور در همهٔ جاهایی که از آن‌ها غایب بوده است.