خنده رهایی بخش

یک کتاب مشخص دقیقاً در کدام قسمت کتابفروشی باید قرار داده شود؟ می توانم پیش بینی کنم که این کتاب مسئله طبقه بندی را به طرزی آزاردهنده پیش خواهد آورد، در نتیجه در کلافگی افراد شاغل در کتابفروشی ها سهیم خواهد بود. آیا این کتاب باید در بخش طنز قرار داده شود؟ در بخش دین؟ در بخش جامعه شناسی؟ با توجه به غلبه جوک های یهودی شاید نشان دهنده زندگی یا رسوم یهودی باشد. این کتاب قطعاً درباره طنز است و بحث اصلی و نیز بحث پایانی دینی هستند. و عنوان کتاب قصد دارد این موضوع را از ابتدا روشن کند.

گفتن این که این کتاب چه چیزی نیست آسان است. این کتابْ یک کتاب جوک نیست، اما خیلی امیدوارم که خوانندگان گه گاه بخندند. به عبارت دیگر، این کتابی درباره طنز است، اما اساساً کتابی خنده دار نیست. رساله ای در هیچ یک از رشته های دانشگاهی نیست که مطالبش از آن رشته برگرفته شده باشد. و رشته خودِ من، جامعه شناسی، اصلاً نقش مهمی در بحث اصلی ندارد. و اگرچه این کتاب عمدتاً از ادبیات کمک می گیرد تا حالت های مختلف امر کمیک را توضیح دهد، نقد ادبی نیز نیست.

این کتاب تأملی طولانی درباره ماهیت امر کمیک به عنوان یک تجربه مهم انسانی است. بحث اصلی آن را می توان به اختصار چنین بیان کرد: طنز ــ یعنی توانایی فهمیدن چیزی که کمیک است ــ جهانشمول است. هیچ فرهنگ انسانی ای بدون آن وجود نداشته است و می توان آن را عنصر سازنده انسانیت تلقی کرد.