خرده نان های فلسفی

یوهانس کلیماکوس در رسالۀ خرده‌نان‌های فلسفی کوششی آمیخته به طنز و تعریض و تجاهل به عمل می‌آورد تا چیزی «ابداع» کند که شباهتی شبهه‌انگیز به مسیحیت دارد. در ابتدا گزارشی به دست می‌دهد از دیدگاه سقراط (یعنی سقراطِ افلاطون) دربارۀ «حقیقت» مطلق و چگونگیِ دست‌یافتن به آن، و سپس به جستجوی بدیلی برای دیدگاه سقراط بر می‌آید که معتقد بود حقیقت قصوا (کمال مطلوب) را از راه «تذکار» می‌توان یافت. خرده‌نان‌های فلسفی نخستین کوشش کیرکگور است برای شرح و بسط این عقیده که ایمان مسیحی بر مدار تجسد می‌گردد، چیزی که به اعتقاد یوهانس کلیماکوس «خرق اجماع مطلق» است و مصداق کامل «تناقض» و «نامحتمل‌ترین» امر قابل تصور است. هم کلیماکوس هم کیرکگور در نوشته‌های بعدی تأکید خواهند کرد که تجسد را باید واقعه‌ای تاریخی تلقی کرد، چون اگر غیر از این باشد چاره‌ای جز «بازگشت به سقراط» نخواهیم داشت. اما در ضمن هر کوششی را برای بنا کردنِ ایمان به خدا ـ انسان (یعنی خدای متجسد) بر پایۀ شواهد و قرائن تاریخی رد خواهند کرد. کیرکگور خرده‌نان‌های فلسفی را درست چهار روز پس از انتشار مفهوم اضطراب منتشر کرد. یکی از غریب‌ترین و جذاب‌ترین روایت‌ها از وجه خارق اجماع و خلاف عقل سلیم از مسیحیت.