در دفتر ۲۶ از مجموعة «چلچراغ حکمت»، آرا و اندیشههای استاد شهید مرتضی مطهری دربارة موضوع «آزادی» ارائه شده است. استاد مطهری وجود آزادی را برای پیشرفت یک جامعه از جهات مختلف ضروری میداند. ایشان در اثبات سخن خود سه دلیل را متذکر میشود: دلیل نخست آنکه، بروز و ظهور استعدادهای آدمی نیازمند فضای آزاد است. دلیل دیگر آنکه، بسیاری از مسائل و امور، صلاحیت و قابلیت تحمیل به آدمیان را ندارد، لذا انسان باید بتواند به اختیار در فضایی آزاد انتخاب کند. دلیل آخر آنکه، قابلیت کمالیابی انسان در فضایی ارزشمند است که آگاهانه و آزادانه صورت پذیرد. بدین ترتیب، ایشان آزادی را به مثابه یک ارزش انسانی تلقی کردهاند که میتوان از آنجا به دین، اخلاق و کمال رسید.