نفوس مرده تصویری زنده از مردم روسیه آن روز است. از مردمی اسیر خرافات، بیکارگی، خیالپردازی، شکمبارگی، میخوارگی، تشریفات احمقانه، وراجیهای بی پایان، که نویسنده آنها را بهصورتهای گوناگون در صحنهای خندهدار، شگفتانگیز، قصهوار یا در بحثهای فلسفی نمایان میسازد.