دربارۀ کتاب عنقا مغرب فی ختم الاولیاء و شمس المغرب
«عنقاء مغرب فی ختم الاولیاء و شمس المغرب» یکی از آثارگرانسنگ «محیالدین عربی» به شمار میرود. این کتاب در سیاق مرجانه و به ترتیب لؤلؤ، تنظیم شده است. مطالب مرجانه اول که در ۱۱ لؤلؤ تشکیل شده، عبارتاند از: ۱. وقتی خدای متعال حقیقت محمدیه را براساس حقیقت مثلیه خود خلق نمود، برای او «نشاه کلیه» را قرار داد، سپس به وی خطاب کرد: «انا الملک و انت الملک و انا المدبر و انت الفلک». ۲. بیان انبجاس عیون ارواح از حقیقت محمدیه و ظهور ملاء اعلی. ۳. پیدایش عرش. ۴. پیدایش «نشاه کرسی». ۵. پیدایش افلاک. ۶. پیدایش عناصر اولیه. ۷. ایجاد دخان در اثر تماس طبقههای زمین. ۸. جریان رؤیت حق در عالم خلق. ۹. التحام یواقیت و انتظام مواقیت. ۱۰. اعتراض به سؤال «مستشکل» است که میگوید: چگونه وجود ملک از وجود مملکت متأخر است، در حالی که آن در میدان هلاکت و عدم است؟ ۱۱. رقائق از حقیقت محمدیه تا جمیع حقائق امتداد دارد. مطالب مرجانه دوم که شامل ۱۰ لؤلؤ است، بدين قرار است: انسان وقتی از حقیقت مجرده خود منسخ شده، برای او حظی پیدا شده و به علوم کلی تقریری احاطه پیدا میکند. صاحب این مقام دیگر وجود و عدم، عابد و معبود، را مشاهده نمیکند و در این مقام غیر از علم مجرد و تحقیق قدیم و مجرد چیز دیگری وجود ندارد. در این مقام بعضی از خواطر اولیه که ملحق به ازل بودند، هیچگونه اتصافی به وجود و عدم پیدا نمیکنند. ابن عربی در بخش بعدی کتاب امامت را به طور مطلق اثبات میکند؛ به طوری که هیچگونه اختلافی در آن وجود نداشته باشد. سپس در قالب «النکته الموخره» فصولی را ارائه میدهد که هر کدام از آنها در مسئله امامت نقش بسزایی را ایفا میکند. محیالدین، ملاک تمامی انبیا در تعیین ختم اولیا را بیان کرده و در پایان رسالهاي تحت عنوان «افصاح الکتاب» به احوال و مشخصات حضرت مهدي (عج) اشاره کرده و به بیان آیات الهی درباره وی میپردازد. وی همچنین لؤلؤیی را به آخر کتاب ملحق نموده و در آن به علائم ظهور میپردازد که حائز اهمیت است و... .