نسخ در لغت

نسخ، عبارت است از برداشتن یک حکم شرعی یا قانونی به وسیله حکم شرعی یا قانونی دیگر. نسخ با بداء متفاوت است. در قرآن نیز آیات ناسخ و منسوخ وجود دارد که در آن، اختلاف نظر وجود دارد. تخصیص، نیز به معنای اخراج برخی از افراد عام از حکم آن است؛ بدون اینکه تصرفی در موضوع یا حکم عام شود. هر یک از این دو، دارای اقسام و مباحثی است که از جمله آن، مباحث و بحث جواز یا عدم جواز نسخ و تخصیص قرآن، با اخبار واحد است؛ که اکثر علمای اصول، آن را جایز می‌دانند. میان علم اصول فقه و قواعد علم حقوق، مشابهت‌هایی وجود دارد، اما در نحوه کاربرد قواعد علم اصول فقه در مسائل حقوقی، بین دانشمندان این دو علم، اختلافاتی وجود دارد. آثار این اختلافات بیشتر در مبحث دوران بین نسخ و تخصیص نمایان می‌شود.