شریعتی و چالش های هویتی

از دید شریعتی ملیت و مذهب در واقعیتی هستند که به هم آمیخته اند و نمی توان آنها را از هم تفکیک کرد یعنی ما ایرانی و مسلمانیم. این ها دو جزء هویت ما و در عین حال در مقوله جداگانه اند. او در سازگاری و آمیزش اسلامیت و ایرانیت بسیار موفق بود. به این دلیل که به ناسیونالیسم هم پذیر نزدیک می شود. عظمتی که او از ایران تعریف می کند قرین عظمتی است که از اسلام تعریف می کند. او پاره هایی از هویت ملی و هویت مذهبی را به صورت سازواره در کنار هم قرار می دهد و ترکیب واقع بینانه ای از این دو به دست می دهد که اگر چه مسئله زمان خودش بود، مسئله امروز ما و شاید بتوان گفت مسئله فردای جامعه ما هم هست. ناسیونالیسمی که او مطرح می کند هم با جنبه هایی از ناسیونالیسم مدرن اروپا تفاوت و تمایزهایی دارد و هم با جنبه های تعصب آمیزی که در ایران وجود دارد، فاصله می گیرد. ناسیونالیسم او نوعی ناسیونالیسم ملایمی است که هم وجه ایرانی را در نظر دارد و هم وجه اسلامی را.