اروپا

کتاب پیش رو در بردارنده ی سه جستار برگرفته از دفتر یادداشت روزانه ی یک نویسنده است که مواجهه ی داستایفسکی با اروپا را در سه نقطه ی زمانی مختلف نشان می‌دهد؛ دوتای اول مجمل است و درگذرنده، اما آخری مفصل است و تعیین کننده، جامع و جهت دهنده. نویسنده ی روس در جستار نخست، که عنوان «تأملاتی در خصوص اروپا» را بر خود دارد و در مارس ۱۸۷۶ انتشار یافته، به «گسست و تشتت» می‌پردازد، مسئله ی مهمی که به گمان او اروپا (خصوصاً فرانسه) و روسیه در تمامی سطوح به آن دچارند، اما حال و روز روسیه بنابر وحدت ذاتی و معنوی جامعه اش به مراتب بهتر از اروپاست و به قول داستایفسکی «هنوز در روسیه امیدی باقی است که بتوان یک بار دیگر ترکه ها را کنار هم دسته کرد» در جستار دوم، که در ژانویه ی ۱۸۷۷ با عنوان «در اروپا استیر یوتسکی هستیم و بس» انتشار یافته، به سراغ موقعیت خاص روس‌ها در قبال اروپا و اندیشه ی جهان وطنی می رود و روسیه و، به طور اخص، آموزه ی اسلاودوستی را مخزن این اندیشه می شمارد و از همین رو همگان، خاصه جماعت اینتلیجنتسیا را به قبول و تحقق آن دعوت می کند. متعاقب این‌ها به جستار سوم «خطابه ی پوشکین»، می رسیم که متشکل از دو بخش است: «توضیحاتی در خصوص نطق مربوط به پوشکین که در زیر به چاپ رسیده است» که در زمان انتشار نطق داستایفسکی به صورت یادداشتی .توضیحی به آن اضافه شد تا مقدمه ای باشد برای بحث وی در خصوص اهمیت پوشکین برای روس‌ها و ... و دوم «پوشکین؛ یک طرح»، نطقی که در جریان برنامه ی رسمی انجمن دوستداران ادبیات روسی ایراد شد